Πρώτη η Λευκάδα εισήγαγε τον θεσμό των Γιορτών Λόγου και Τέχνης το 1955 και του Διεθνούς Φεστιβάλ Φολκλόρ το 1962. Από τότε, οι εκδηλώσεις αυτές οργανώνονται κάθε Αύγουστο, αξιοποιώντας την παλαιότερη επτανησιακή παράδοση. Αγκαλιάστηκαν αμέσως από την τοπική κοινωνία, έγιναν πόλος έλξης τουριστών και βρήκαν μιμητές στο Πανελλήνιο. Οι Γιορτές Λόγου και Τέχνης, προσφέρουν ποικίλες εκδηλώσεις του επιστημονικού και έντεχνου λόγου, θεατρικές παραστάσεις και συναυλίες. Μετρούν δεκάδες εξαιρετικές στιγμές στην ιστορία τους, με κορυφαία την έκτακτη εμφάνιση της Μαρίας Κάλλας το 1964 (τελευταία καλλιτεχνική εμφάνιση της αοιδού στο ελληνικό κοινό). Από το βήμα τους παρέλασαν πολλά κορυφαία επιστημονικά ονόματα, εξαίρετοι λογοτέχνες, σπουδαίοι μουσικοί, ηθοποιοί κ.λπ.
Κατά τη διάρκεια του Φολκλορικού Φεστιβάλ, οι δρόμοι της πόλης γεμίζουν χορευτές από διάφορες χώρες, που διασχίζουν χορεύοντας και τραγουδώντας την κεντρική αγορά, φορώντας εθνικές ενδυμασίες και βαστώντας τις σημαίες και τα λάβαρα του έθνους τους. Ολόκληρο το νησί κατακλύζεται από την ευφροσύνη της πολυχρωμίας των εθνικών ενδυμασιών, της μουσικής ποικιλότητας και του κεφιού, που χαρίζουν οι Χορευτικοί Όμιλοι με την κεφάτη παρουσίαση των χορών, που «φέρνουν» απ’ τα πέρατα της γης, απ’ τις γειτονικές ή απόμακρες πατρίδες τους.
Αξίζει να βρεθεί κανείς στην πόλη την πρώτη Κυριακή του Φολκλορικού Φεστιβάλ. Αυτή την χαρούμενη Κυριακή, όλο αυτό το πολύχρωμο και πολύβουο πλήθος των χορευτών, που συνήθως συνοδεύεται και από τις παραδοσιακές ορχήστρες του, κατεβαίνει στην πόλη και παρελαύνει στην κεντρική αγορά ανάμεσα σε ντόπιους και επισκέπτες, που συνεισφέρουν με ποικίλες χαρούμενες εκδηλώσεις για να καταλήξει στην παραλία.
Εκεί, όλοι μαζί χορεύουν έναν χαρούμενο συρτό, που έχει καθιερωθεί ως ο χορός της ειρήνης και της συναδέλφωσης των λαών. Στη συνέχεια, και για μία ολόκληρη εβδομάδα, δίνουν κάθε βράδυ παραστάσεις στο Ανοιχτό Θέατρο, στην παρυφή της πόλης, στη θέση Βαρδάνια.
Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού οργανώνονται διάφορα λαϊκά και θρησκευτικά πανηγύρια, μουσικοχορευτικές και θεατρικές παραστάσεις καθώς επίσης και ομιλίες επιστημονικού περιεχομένου. Οι εκδηλώσεις αυτές αναφέρονται αναλυτικά στα προγράμματα του Δήμου Λευκάδας. Κάποιες από τις εκδηλώσεις στις οποίες αξίζει να βρεθείτε είναι:
Πρόκειται για 3ήμερη εκδήλωση που λαμβάνει χώρο από το 1954 ως σήμερα, κάθε Αύγουστο στο χωριό της Καρυάς. Την πρώτη ημέρα παρουσιάζονται τα έθιμα που προηγούνται του γάμου: τα προξενιά, οι αρραβώνες, το πλύσιμο των μαλλιών, τα προζύμια και τα καρφώματα. Την δεύτερη μέρα γίνεται αναπαράσταση του παραδοσιακού γάμου και γλέντι στην πλατεία του χωριού και η εκδήλωση ολοκληρώνεται την τρίτη ημέρα με την παρασκευή της πίτας του γάμου, της παραδοσιακής λευκαδίτικης λαδόπιτας.
Πραγματοποιείται κάθε Αύγουστο στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας του Αγίου Δονάτου στο χωριό της Εγκλουβής και είναι μια γιορτή αφιερωμένη στη συγκομιδή της νέας σοδειάς της φακής. Οι γυναίκες του χωριού μαγειρεύουν σε μεγάλα καζάνια την φημισμένη φακή Εγκλουβής και την προσφέρουν στους παρευρισκόμενους, ενώ η γιορτή ολοκληρώνεται με ένα μεγάλο παραδοσιακό πανηγύρι.
Πραγματοποιείται στην πλατεία του Μαρκά κάθε Ιούλιο και έχει ως στόχο να αναδείξει την γαστρονομική ταυτότητα της Λευκάδας, ενισχύοντας τα λευκαδίτικα προϊόντα και τους ντόπιους παραγωγούς.
Πρόκειται για ένα παραδοσιακό επτανησιακό έθιμο που αναβιώνει κάθε Αύγουστο. Μια στολισμένη με φαναράκια βάρκα πλέει κατά μήκος του καναλιού της δυτικής παραλίας ενώ πάνω της Λευκαδίτες χορωδοί τραγουδάνε νοσταλγικές καντάδες.
Αξίζει επίσης να παρευρεθείτε στη Γιορτή Κρασιού που διοργανώνεται κάθε Αύγουστο στην πλατεία του Φρυά, στη Γιορτή Ριγανάδας στην Καρυά όπως επίσης και στη Γιορτή Κρασιού στους Πηγαδισάνους.
(21χλμ./ 10χλμ./ 5χλμ και 1000μ. για παιδιά)
Πρόκειται για ένα αθλητικό γεγονός, ίσως και το σημαντικότερο δρομικό στα Ιόνια Νησιά με μεγάλη απήχηση σε Ελλάδα και εξωτερικό. Ημερομηνία διεξαγωγής: Σάββατο 4ης Μαΐου 2019/ Πάρκο παραλίας Λευκάδας. Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επισκεφτείτε την επίσημη ιστοσελίδα.
Πρόκειται για ένα φιλανθρωπικό γεγονός που πραγματοποιείται κάθε χρόνο (στα τέλη Σεπτεμβρίου) μεταξύ των όμορφων νησιών του Ιονίου. Όλα τα επίπεδα ικανότητας είναι ευπρόσδεκτα και η ταξινόμηση χωρίζεται σε δύο κατηγορίες ανάλογα με τον τύπο του σκάφους.
Ο αγώνας ορεινής ποδηλασίας LEFKADA MTB OPEN RACE διεξάγεται κάθε χρόνο (το φθινόπωρο), στα ορεινά χωριά των Σφακιωτών, με αφετηρία και τερματισμό την πλατεία του χωριού στα Λαζαράτα. Το μήκος της διαδρομής είναι 17 χλμ και ο αγώνας συνολικά 35 χλμ, μέσα σε δασικούς και αγροτικούς δρόμους, μονοπάτια και σοκάκια του χωριού.
Η Λευκάδα έχει να επιδείξει πλούσιο πολιτιστικό έργο και αυτό χάρη στα πάμπολλα σωματεία της που με θέρμη προωθούν την ιστορία και την καλλιτεχνική παράδοση του νησιού.
Η Λευκάδα έχει την δεύτερη αρχαιότερη Φιλαρμονική της Ελλάδας (1850). Το γεραρό Σωματείο συνέβαλε στην ανάπτυξη της μουσικής παιδείας των Λευκαδιτών και ανέδειξε σημαντικούς μουσικούς. Πολλές φορές αγκάλιασε με την παρούσα της σημαντικές στιγμές του έθνους. Για παράδειγμα, το 1864 παιάνισε στην Ένωση των Επτανήσων με τη Μητέρα Ελλάδα, το 1896 συμμετείχε στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, το 1906 μετείχε στη Μεσολυμπιάδα, στις ώρες των εθνικών θριάμβων (Βαλκανικοί, Ελληνοϊταλικοί) κ.λπ. Πάντοτε είναι παρούσα σε όλες τις δημόσιες εκδηλώσεις της τοπικής κοινωνίας.
Ο βραβευμένος από την Ακαδημία Αθηνών, Μουσικοφιλολογικός Όμιλος Λευκάδας «Ορφεύς» που μετρά 80 και πλέον έτη καλλιτεχνικής δραστηριότητας περιέχει τμήματα μεικτής χορωδίας, μαντολινάτας, τμήματα μουσικών οργάνων, χορευτικού, κινηματογραφική λέσχη και διαθέτει και Λαογραφικό Μουσείο, έχοντας όλα αυτά τα χρόνια καταφέρει να ενσωματώσει αριστοτεχνικά τις παραδοσιακές αξίες στη σύγχρονη πραγματικότητα.
Ο Μουσικοχορευτικός Όμιλος «Νέα Χορωδία Λευκάδας» ιδρύθηκε το 1964 και διαθέτει μουσική σχολή, χορωδία, χορευτικό και μαντολινάτα. Κάθε Αύγουστο αναβιώνει από τη Νέα Χορωδία το θεαματικό επτανησιακό έθιμο της βαρκαρόλας.
Ο Όμιλος Λαϊκών Χορών Λευκάδας «Πήγασος», από το 1990 που ιδρύθηκε έχει συνεισφέρει σημαντικά στη διάδοση της παραδοσιακής χορευτικής διδασκαλίας της Λευκάδας. Το νεότευκτο σωματείο της Φιλαρμονικής Ένωσης «Άγγελος Σικελιανός» φροντίζει στη διάδοση της μακραίωνης επτανησιακής μουσικής παράδοσης. Σημαντικότατα σωματεία και σύλλογοι με πλούσια δράση είναι ο Πολιτιστικός Σύλλογος «Αλέξανδρος Νυδριού», ο «Απόλλων Καρυάς», ο Πολιτιστικός Σύλλογος Νικιάνας «οι Σκάροι», ο Μορφωτικός Πολιτιστικός Σύλλογος Τσουκαλάδων, Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Σφακιωτών «Φωτεινός», η φωτογραφική ομάδα Φωτο.κύτταρο, το Θεατρικό Εργαστήρι Ενηλίκων του Πνευματικού Κέντρου Λευκάδας, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Απόλπαινας, το Στέκι πολιτισμού «Αγερμός», ο Χορευτικός Όμιλος Λευκάδας και ο Πολιτιστικός Σύλλογος «Θέαλος».
Το ζύμωμα του χριστόψωμου ή χριστοκούλουρου κορυφώνει τις χριστουγεννιάτικες προετοιμασίες. Πρώτα γίνεται η λειτουργιά (το πρόσφορο), που σφραγίζεται με τη σπιτική «σφραγίδα» και στη συνέχεια τα χριστόψωμα: ο Σταυρός, το χριστόψωμο που προορίζεται για το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων, το Χριστόψωμο της Πρωτοχρονιάς, οι Βλάχες (απομίμηση θηλυκής κούκλας) και τα Δοξάρια (απομίμηση πλεξούδας) για τα παιδιά της οικογένειας, τα ορφανά και τα φτωχά.
Στη χώρα συνηθίζουν να υποδέχονται την Πρωτοχρονιά με το έθιμο της Διάνας, δηλαδή με έναν εωθινό ύμνο, ζωηρό εμβατήριο που παιανίζει η Φιλαρμονική.
Στην πόλη της Λευκάδας ο αγιασμός των υδάτων γίνεται με μεγαλοπρέπεια. Αφού ολοκληρωθεί στους ναούς η ιερή τελετουργία της ημέρας, ο Μητροπολίτης ξεκινά από τον Ναό της Ευαγγελίστριας, τη Μητρόπολη, και τον ακολουθούν οι πιστοί και όλη η ιερή πομπή με τα εξαπτέρυγα, τους φανούς, τις σκόλες και βέβαια την ιερή εικόνα της Βαπτίσεως και φτάνει στο λιμάνι, όπου ρίχνει τον σταυρό στη θάλασσα. Κάποιοι ευλαβείς βουτούν για να τον βγάλουν και οι υπόλοιποι κρατούν πορτοκάλια, που το κλαδάκι τους είναι δεμένο με έναν σπάγκο, τα οποία βουτούν τρεις φορές στη θάλασσα, την ίδια στιγμή που ο Μητροπολίτης ρίχνει τον σταυρό. Αυτά τα πορτοκάλια στη συνέχεια τα κρεμούν στα εικονίσματα.
Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς διοργανώνεται στη χώρα μια μεγάλη παρέλαση ευφάνταστα μεταμφιεσμένων πάνω σε άρματα, που μαζί με μασκαρεμένους πεζούς κατεβαίνουν την αγορά σκορπώντας αστεία, πειράγματα και ευθυμία.
Το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής γίνεται η περιφορά του Επιταφίου. Στη χώρα (κάθε εκκλησία έχει τον επιτάφιό της, το ιερό Κουβούκλιο) κάθε ναός βγάζει τον επιτάφιό του στη συνοικία του και μόνο αυτός της Μητρόπολης καταλήγει συνοδεία των επισήμων και της Φιλαρμονικής, αφού διασχίσει την αγορά, στην κεντρική πλατεία.
Το Μεγάλο Σάββατο η ατμόσφαιρα από νωρίς γίνεται εορταστική. Το πρωί βγαίνει στην αγορά η Φιλαρμονική παίζοντας εμβατήρια και δίνοντας το σύνθημα στις νοικοκυρές να «ρίξουν το κομμάτι», ένα πήλινο εύθραυστο αγγείο, που με το πέσιμό του θα κάνει μεγάλο κρότο για να σπάσει το πένθος της Μεγάλης Εβδομάδας ή -κατά άλλους- για να σκοτώσει τον Ιούδα που πρόδωσε τον Ιησού.
