Στην είσοδο της Λευκάδας, κοντά στην Αμμόγλωσσα, υψώνεται το εντυπωσιακό κάστρο της Αγίας Μαύρας, πρότυπο οχυρωματικής αρχιτεκτονικής του Μεσαίωνα με κεντρικό πυρήνα σε σχήμα ακανόνιστου επταγώνου που ενισχύεται στις γωνίες από επτά προμαχώνες και τρία εξωτερικά προτειχίσματα. Προστάτευε την πρωτεύουσα από την πρώτη δεκαετία του 14ου αιώνα ως το 1684. Σύμφωνα με ενδείξεις, στη θέση που χτίστηκε υπήρχε στην αρχαιότητα ναός της Αφροδίτης Αινειάδος.
Σύμφωνα με την παράδοση, το πρώτο περιτείχισμα έγινε κοντά στα 1300 από τον Ενετό ηγεμόνα Ιωάννη Ορσίνι που πήρε τη Λευκάδα ως προίκα, όταν παντρεύτηκε την κόρη του Δεσπότη της Ηπείρου Νικηφόρου του Α΄. Το 1479 το κατέλαβαν οι Τούρκοι, οι οποίοι επί Βαγιαζίτ του Β΄ κατασκεύασαν μια μεγάλη γέφυρα με 360 τόξα σε πεσσούς, που στήριζαν τους πήλινους αγωγούς μέσω των οποίων μεταφερόταν στο κάστρο το νερό από μια πηγή που υπήρχε στην περιοχή της Μεγάλης Βρύσης. Το έργο αυτό καταστράφηκε από τους σεισμούς, αλλά κάποιοι από τους πεσσούς βρίσκονται ακόμη μέσα στη λιμνοθάλασσα.
Στο εσωτερικό του φρουρίου διατηρούνται ερείπια κτιρίων της Ενετοκρατίας -στρατώνες, αποθήκες πυρομαχικών, κτίρια διοίκησης, νοσοκομείο, κατοικίες- που δέχθηκαν επεμβάσεις στην περίοδο της αγγλικής κατοχής. Στον μικρό προμαχώνα της ΒΔ πλευράς υπάρχει ο φάρος και το κενοτάφιο του Davis, ενώ στον ανατολικό βρίσκεται η εκκλησία της Αγίας Μαύρας. Από αυτή την εκκλησία πήρε το όνομά του το κάστρο, η περιτειχισμένη πόλη και οι συνοικισμοί που βρίσκονται απ’ έξω.
Ωράριο: Ανοιχτό καθημερινά, 08:00 - 15:00, εκτός Δευτέρας
Είσοδος: Γενική 2€, μειωμένη 1€
Τηλέφωνο: +30 2645026576
Διεύθυνση: είσοδος στο νησί (πλωτή γέφυρα)
Πρόκειται για ένα μοναδικό ιστορικά και ζωντανό περιβαλλοντικό μνημείο που βρίσκεται βορειοανατολικά της πόλης της Λευκάδας. Εξυμνήθηκε για την ομορφιά του από τον Άγγελο Σικελιανό, ο οποίος τον περιέγραψε ως «το ωραιότερο δάσος που έχει γνωρίσει». Αποτελείται από υπεραιωνόβιες ελιές που φυτεύτηκαν εν έτει 1684 με παρακίνηση των Ενετών, όταν κατέλαβαν το νησί προκειμένου να στρέψουν τους Λευκαδίτες από τη θάλασσα στη γεωργία, εξού και ενετικός ελαιώνας. Τα επόμενα χρόνια οι Ενετοί εντατικοποίησαν την προώθηση της ελαιοκαλλιέργειας, επιβάλλοντας κυρώσεις σε όσους δεν συμμορφώνονταν και αμοιβές σε όσους δεντροφύτευαν ελαιόδεντρα με αποτέλεσμα στην απογραφή του 1770 ο ελαιώνας να αριθμεί 44.169 που φυτεύτηκαν μέσα σε μόλις 86 χρόνια.
Είναι ένα από τα ωραιότερα σημεία της ενδοχώρας με σπάνια χλωρίδα, με ένα δάσος σπάνιου είδους δρυός, (ο Σικελιανός γράφει στον Αλαφροΐσκιωτο:«Δάσο όλο δρυ στην κορφή σου») και εντυπωσιακή γεωλογική διαμόρφωση. Η περιοχή με την άγρια επιβλητική της ομορφιά προσφέρεται για περιπατητική περιπλάνηση. Η κορυφή στο τέλος της διαδρομής θα σας ανταμείψει με μια μεγαλειώδη θέα προς τα νησάκια της Λευκάδας.
Δυο χιλιόμετρα έξω από την πόλη της Λευκάδας, στην βορειοανατολική πλαγιά του μεσαίου λοφίσκου του «Κούλμου», βρίσκεται το αρχαίο θέατρο το οποίο έφερε πρόσφατα στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη. Πρόκειται για ένα μεγάλων διαστάσεων αρχαίο θέατρο, περίπου 10.000 θέσεων, το μοναδικό που έχει εντοπιστεί στα Ιόνια νησιά. Οι γνώσεις μας προς το παρόν για το αρχαίο θέατρο είναι περιορισμένες ωστόσο η σπουδαιότητα του είναι αναμφισβήτητη.
Πρόκειται για ένα προστατευμένο βιομηχανικό μουσείο εξαιρετικής ιστορικής αξίας που έχει ενταχθεί στο ευρωπαϊκό οικολογικό πρόγραμμα Natura 2000. Η οργάνωσή των αλυκών οφείλεται στους κατακτητές Ενετούς, οι οποίοι το 1684 θέλοντας να εξασφαλίσουν μεγάλη και καλής ποιότητας παραγωγή αλατιού προς όφελος της Βενετίας κατασκεύασαν σε αυτό το σημείο τις αλυκές. Το γεγονός ότι η περιοχή ήταν προφυλαγμένη από τα κύματα και τους υγρούς νότιους ανέμους σε συνδυασμό με την μεγάλη ηλιοφάνεια κατά τους καλοκαιρινούς μήνες στην περιοχή, επέτρεπε στο θαλασσινό νερό να εξατμιστεί. Οι αλυκές Αλεξάνδρου σταμάτησαν τη λειτουργία τους το 1989.
Στα νότια του Νυδριού, βρίσκονται χώροι ιδιαίτερου αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Πρόκειται για τύμβους και λείψανα οικιών που ανήκουν στην Πρωτοελλαδική ΙΙ Εποχή. Στα ευρήματα συγκαταλέγονται αντικείμενα που υποδηλώνουν διαστρωμάτωση της κοινωνίας και την παρουσία της άρχουσας τάξης. Με τις ανασκαφές στην πεδιάδα του Νυδριού πρωτοασχολήθηκε ο Wilhelm Dörpfeld από το 1901 μέχρι το 1913. Πολλά από τα ευρήματα εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης της Λευκάδας.
Στο ύψωμα πάνω από το χωριό του Πόρου, στη θέση Πυργί, στις παρυφές της κατάφυτης με ελιές κοιλάδας, υπάρχουν ερείπια μιας αγροικίας των Ελληνιστικών χρόνων (325-100 π.Χ.) που μας δίνουν πληροφορίες για τη χρήση των πυργόσπιτων.
Πύργος κοντά στο Πυργί. Wilhelm Dörpfeld 1901. DAI Athens, D-DAI-ATH-Lefkas 38
Σε μία σπηλία νότια του χωριού Εύγηρος, στη Χοιροσπηλιά, ανακάλυψε ο Wilhelm Dörpfeld λείψανα ζωής που τον οδήγησαν στη σκέψη ότι εδώ ήταν οι στάβλοι του Εύμαιου.
Χοιροσπηλιά στον Εύγηρο. Wilhelm Dörpfeld 1905. D-DAI-ATH-Lefkas
Πρόκειται για μία από τις πιο ενδιαφέρουσες μονές του νησιού με εξαιρετική θέα. Βλέπει τον κάμπο της Βασιλικής και την οροσειρά του Αγίου Πέτρου. Πρέπει να χτίστηκε το 1654 από τον ιερομόναχο Μητροφάνη Χαμοσφακίδη στη θέση δωρικού ναού, αφιερωμένου στη θεά Δήμητρα. Πρόκειται για μία από τις περιπτώσεις όπου η ειδωλολατρική και η χριστιανική αρχιτεκτονική παντρεύτηκαν για να δημιουργήσουν ένα ενδιαφέρον αισθητικό αποτέλεσμα. Η Αγία Τράπεζα στηρίζεται σε κιονόκρανο του αρχαίου ναού, στον περίβολο διακρίνονται δωρικά κιονόκρανα και ένα μέρος του πλακόστρωτου δαπέδου. Τον ναό συνοδεύει η δοξασία (πιθανότατα λόγω της σύνδεσής του με τη θεά της γονιμότητας) ότι όποιο άτεκνο ζευγάρι προσευχηθεί σ' αυτόν, θα τεκνοποιήσει.
Το Ακρωτήρι του Λευκάτα, δίνει την εντύπωση ότι έχει λάβει θεϊκό άγγιγμα, προκαλώντας στον επισκέπτη ένα αίσθημα αιωνιότητας αφού εδώ συναντιούνται οι πανάρχαιοι θρύλοι με τη μυστηριακή πνοή της φύσης. Λίγο πιο κάτω από το Ακρωτήριο του Λευκάτα βρίσκεται και ο μεγάλος φάρος του ακρωτηρίου, ορατός από απόσταση μιλίων, χτισμένος πάνω στον αρχαίο ναό του Απόλλωνα. Το αρχαίο ιερό ήταν γνωστό σε όλο τον τότε κόσμο και κάθε χρόνο γίνονταν εδώ πανελλήνιες θρησκευτικές τελετές εξευμενισμού των θεοτήτων της θάλασσας, που περιελάμβαναν ακόμη και ανθρωποθυσίες. O θρύλος το συνδέει με λύτρωση ανεκπλήρωτων ερώτων, με εξέχουσα αυτή της αρχαίας λυρικής ποιήτριας Σαπφούς, που έπεσε από το ακρωτήρι για χάρη του Φάωνα.
